W PRAKTYCE CZĘSTO ZDARZA SIĘ, ŻE W TRAKCIE TRWANIA MAŁŻEŃSTWA JEDEN Z MAŁŻONKÓW W RAMACH PROWADZONEJ PRZEZ SIEBIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ ZAWIERA UMOWĘ LEASINGU NP. POJAZDU MECHANICZNEGO Z OPCJĄ WYKUPU. CZY W PRZYPADKU ROZWODU POJAZD TAKI STANOWI SKŁADNIK MAJĄTKU WSPÓLNEGO I PODLEGA ROZLICZENIU W SPRAWIE O PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO BYŁYCH MAŁŻONKÓW?

PRZEDMIOT LEASINGU STANOWI SKŁADNIK MAJĄTKU WSPÓLNEGO

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 stycznia 2015 r., II CSK 322/14 wynikające z umowy leasingu prawo użytkowania przedmiotu wziętego w leasing oraz roszczenie o jego nabycie wchodzi w skład majątku wspólnego.

Nie ma przy tym znaczenia, że umowa leasingu została zawarta tylko przez jednego z małżonków. Istotą wspólności ustawowej małżeńskiej jest to, że o przynależności danego prawa do określonej masy majątkowej (majątku wspólnego, majątku odrębnego) decydują przepisy prawa rodzinnego, nie zaś to czy dany przedmiot został nabyty w wyniku czynności dokonanej przez jednego czy też oboje małżonków.

Co istotne,  przedmiot leasingu wchodzi w skład majątku wspólnego także wówczas, gdy to jego wykupu doszło już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej (w praktyce najczęściej następuje to na skutek uprawomocnienia się wyroku rozwodowego).

Jak bowiem wyjaśnił Sąd Najwyższy we wskazanym wyżej orzeczeniu późniejsze (mające miejsce już po ustaniu wspólności majątkowej) przekształcenie roszczenia o zakup przedmiotu leasingu w prawo własności nie zmienia wspólnego charakteru praw majątkowych stron, skoro bowiem roszczenie o nabycie przysługiwało im wspólnie, to tak samo należy traktować prawo, które powstało w wyniku realizacji takiego roszczenia, nawet jeśli nabycie nastąpiło w wyniku czynności podjętych przez jednego małżonka po ustaniu wspólności.

SPOSÓB ROZLICZENIA

Rozliczenie przedmiotu leasingu, który został wykupiony w trakcie trwania małżeństwa nie budzi większych wątpliwości i wygląda identycznie jak w przypadku innych składników majątku wspólnego. Zakładając typową sytuację, że byli małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (50/50) małżonek, który przejmuje ten składnik majątku, jest zobowiązany spłacić na rzecz drugiego połowę jego wartości, która zostaje przez sąd ustalona na podstawie zgodnych oświadczeń byłych małżonków lub opinii biegłego.

Jeśli natomiast do wykupu przedmiotu leasingu doszło już po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej, małżonek, który spłacał samodzielnie po tej dacie raty leasingowe oraz poniósł koszt wykupu ma do drugiego małżonka roszczenie o zwrot połowy zapłaconych z tego tytułu należności.

PODSUMOWANIE

Niezależnie od tego czy do wykupu przedmiotu leasingu doszło w trakcie trwania ustroju wspólności ustawowej czy po tej dacie, przedmiot leasingu wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków i jako taki podlega rozliczeniu w sprawie o podział majątku wspólnego.