NABYCIE W DRODZE ZASIEDZENIA WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI LEŚNYCH NALEŻĄCYCH DO SKARBU PAŃSTWA BYŁO DOTYCHCZAS BARDZO NIEJEDNOLICIE UJMOWANE W ORZECZNICTWIE SĄDU NAJWYŻSZEGO. W NAJNOWSZYM ORZECZENIU DOTYCZĄCYM TEJ PROBLEMATYKI (POSTANOWIENIE Z DNIA 10 MAJA 2019 R., SYGN. AKT I CSK 207/18) SĄD NAJWYŻSZY STWIERDZIŁ, ŻE LAS MOŻNA ZASIEDZIEĆ TAK JAK KAŻDĄ INNĄ NIERUCHOMOŚĆ.

MOŻNA WIĘC ZASIEDZIEĆ LAS PAŃSTWOWY CZY NIE?

LAS PAŃSTWOWY JAKO STRATEGICZNY ZASÓB NATURALNY

Wątpliwości co do możliwości zasiedzenia nieruchomości leśnych nasiliły się wraz z wydaniem orzeczenia, w którym Sąd Najwyższy wskazał, że lasy państwowe, będące jednymi ze strategicznych zasobów naturalnych kraju nie podlegają przekształceniom własnościowym, w tym zasiedzeniu (tak: postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 czerwca 2017 r. IV CSK 509/16).

O ile samo zakwalifikowanie lasów państwowych jako strategicznych zasobów naturalnych kraju nie budziło najmniejszych wątpliwości ponieważ wynika to wprost z ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju z dnia 6 lipca 2001 r., o tyle uznanie, że ogólny zakaz „przekształceń własnościowych” obejmuje także m. in. zasiedzenie spotkał się z krytyką środowisk prawniczych. Warto w tym miejscu wskazać chociażby na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego w stanie spoczynku Antoniego Górskiego, którego komentarz można przeczytać tutaj¹. Co istotne, wprawdzie Sąd dopuścił możliwość zmiany właściciela lasu państwowego, ale wyłącznie w szczególnych przypadkach wskazanych w art. 38 ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 r., co jednak w praktyce wykluczyło możliwość zasiedzenia gruntów leśnych.

PRZEKSZTAŁCENIE WŁASNOŚCIOWE TO NIE NABYCIE

Stanowisko Sądu Najwyższego zmieniło się diametralnie wraz z wydaniem postanowienia z dnia 10 maja 2019 r. (sygn. akt I CSK 207/18). Sąd przedstawił w nim szeroką argumentacją przemawiającą, za uznaniem, że zakaz „przekształceń własnościowych”, o których stanowi ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju, nie może być utożsamiany z „zakazem nabycia”, którym posługuje się ustawodawca posługuje się w odniesieniu do rzeczy wyłączonych z obrotu. Przykładem takiego wyłączenia, obejmującego również m. in. nabycie w drodze zasiedzenia, są drogi publiczne, w odniesieniu do których ustawa o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 r. rozstrzyga wprost, że nabycie ich własności przez podmioty inne niż określone w ustawie jest niemożliwie.

Dodatkowo, SN zwrócił uwagę, iż w uzasadnieniu projektu ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju wskazano, że zmierza ona do uniknięcia poddania procesom reprywatyzacji i prywatyzacji zasobów o strategicznym znaczeniu, z których wiele przeszło na własność państwa w sposób krzywdzący dla dawnych właścicieli. Z tego też względu, zakaz przekształceń własnościowych, o którym mowa w art. 2 ww. ustawy, jest ukierunkowany przede wszystkim na procesy transformacyjne o charakterze strukturalnym, mogące zagrażać zachowaniu status quo w zakresie zasobów naturalnych istotnych dla ogółu społeczeństwa. Tym samym intencją ustawodawcy nie było objęcie tym zakazem innych form nabycia, w tym m. in. zasiedzenia.

ZDANIEM AUTORA

Argumentacja przedstawiona w ostatnim orzeczeniu SN (przytoczona powyżej jedynie w bardzo dużym skrócie) jest na tyle przekonująca, iż można oczekiwać, że przyszłe orzeczenia sądów w tej materii będą zmierzały w podobnym kierunku. Powszechne uznanie za dopuszczalne zasiedzenia lasu państwowego byłoby korzystne, szczególnie jeżeli popatrzymy na masę praktycznych problemów spowodowanych przez inne tak daleko posunięte wyłączenia rzeczy z obrotu gospodarczego, jak np. w przypadku gruntów rolnych, o których tutaj² i tutaj³.

Odpowiadając zatem na pytanie zadane na wstępie – tak, las państwowy można zasiedzieć. Nie można jednak wykluczyć, iż Sąd Najwyższy znów zmieni zdanie i wróci do stanowiska wyrażonego w przytoczonym powyżej orzeczeniu z 2017 r.

Więcej na moim blogu o obrocie nieruchomościami rolnymi – Nieruchomościrolne.pl